Autor: Redakcja Data publikacji: 31.08.2015

muzea partycypacyjne , rozwój widowni , digitalizacja , muzea bez barier , Centrum Promocji Informatyki

Już 8 września w Muzeum Śląskim w Katowicach odbędzie się seminarium w ramach cyklu Nowoczesne Muzea, całodzienne spotkanie skupione wokół różnych wątków tematu wykorzystania nowych technologii w interaktywnej edukacji muzealnej.

Obrady seminarium połączone ze zwiedzaniem nowo otwartego Muzeum Śląskiego . Nowy kompleks budynków Muzeum Śląskiego, znajdujący się na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego Katowice, wraz z innymi powstającymi tutaj instytucjami (Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Spodek, Międzynarodowe Centrum Kongresowe), tworzy Strefę Kultury – nowe centrum życia kulturalnego miasta.

Pod linkiem znajduje się formularz rejestracji z 10% rabatem.

Program Seminarium

Prowadzenie obrad: Piotr Górajec, Zastępca Dyrektora, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

10:00 Otwarcie seminarium, przedstawicie programu.

10:15 Wykład: Raport o stanie edukacji muzealnej - wykorzystanie nowoczesnych technologii w edukacji muzealnej.

Wystąpienie poświęcone zostanie omówieniu wykorzystania w muzeach nowoczesnych technologii w obszarze komunikacji i interpretacji zasobów muzealnych (kolekcji i wystaw) oraz ich potencjału w odniesieniu do edukacji muzealnej. Koncentrować się będzie na następujących szczegółowych kwestiach:

- prezentacja raportu – założenia i przebieg badań,
- omówienie wyników badań Raportu o stanie edukacji muzealnej w zakresie wykorzystania nowoczesnych technologii w edukacji muzealnej w Polsce,
- potencjał nowoczesnych technologii w komunikacji i interpretacji zasobów muzealnych – trendy i tendencje.
Piotr Górajec, Zastępca Dyrektora, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

11:00 Wykład: Muzea partycypacyjne w kontekście funkcji edukacyjnych.
D r Aleksandra Janus

11:40 Prezentacja: Muzea partycypacyjne - na przykładzie projektów firmy Adventure.
S ławomir Mazan, współwłaściciel i dyrektor zarządzający firmy Adventure Multimedialne Muzea.

12:00 Przerwa, poczęstunek

12:30 Wykład: Muzeum w przestrzeni edukacji otwartej – potencjał edukacyjny muzeów. Koncepcja muzeum partycypacyjnego.

Otwarta przestrzeń edukacji ukazuje instytucję muzeum w nowym świetle, jako centrum lokalnej kultury, środowisko otwarte na zróżnicowane potrzeby (edukacyjne) publiczności, miejsce gdzie każdy może odnaleźć właściwe ścieżki dostępu do wiedzy, informacji, przestrzenie w których przeszłość odsłania wartości kultury, uświadamia procesy związane z ewolucją dziejów, pomaga zrozumieć teraźniejszość.

Współczesne muzeum w przestrzeni edukacji otwartej pozwala a wręcz zachęca każdego do partycypacji i zaangażowania się w twórcze kreowanie rzeczywistości , odpowiedzialności za siebie i swoje otoczenie , za drugiego człowieka. Społeczna funkcja muzeum w XXI wieku wyznacza kluczowe zadania instytucji. Muzeum jako jeden z podmiotów w przestrzeni edukacji otwartej określane jest przez badaczy jako miejsce nie tylko gromadzenia zbiorów, badania i tworzenia kolekcji i ich zabezpieczania, ale przede wszystkim jako miejsce spotkania, dialogu, permanentnej edukacji, krytycznego namysłu, konstruowania oglądu rzeczywistości, ale również jako miejsce rozrywki, cyklicznych eventów, czy cel podróży wielu turystów.
Muzeum tworzy przestrzeń, w której człowiek uczy się siebie, o sobie w kontakcie z drugim człowiekiem poprzez odkrywanie wartości. Właściwie można by zapytać czym różni się edukacja w przestrzeni „otwartej” od edukacji w przestrzeni „zamkniętej”. Czym różnią się te kategorie? Wskaźnikiem wyróżniającym owe przestrzenie edukacyjne są dzisiaj „nowe technologie” – nowe możliwość tworzenia i uczenia się w sieci informacji ogólnodostępnej ( „za darmo”) - w każdym miejscu na ziemi, w każdym czasie, pod warunkiem posiadania „dostępu” do „źródła informacji” i stosownych narzędzi.

Wirtualność zjawisk łączy się, wymienia, i miesza z realnymi doświadczeniami, obrazami płynącymi i przenikającymi się wzajemnie w cyberprzestrzeni hipertekstów. Równocześnie i jednocześnie możemy przemierzać przestrzenie rzeczywiste i cyberprzestrzeń. Mamy możliwości wymiany informacji w sposób zindywidualizowany ze znanym i nieznanym odbiorcą w sieci. Możemy nie tylko wymieniać informacje, ale również komentować programy, oceniać, opiniować, lajkować wydarzenia, umawiać spotkania, prowadzić rozmowy, negocjacje, uczyć się i nauczać, czytać książki, prowadzić badania, pisać listy, właściwie prawie wszystko możemy czynić wykorzystując potencjał cyberprzestrzeni i możliwości jakie z sobą niesie wirtualna komunikacja. Świat nowych technologii wymusił niejako nowe metody, techniki i możliwości uczenia się niemal w każdej chwili, w każdym miejscu i czasie, od każdego - wzajemnie. Zindywidualizowany odbiór treści jest jednocześnie zachętą do tworzenia własnych i dzielenia się nimi z otwartą globalną społecznością. Nowe technologie niosą nowe edukacyjne szanse ale stawiają również wymagania. Należy się zastanowić jakim wymaganiom „współczesności” powinno sprostać muzeum aby być atrakcyjne w edukacji otwartej.

Potencjał muzeów dotąd zamknięty w przestrzeniach galerii, wystaw i magazynów muzealnych, poprzez zdygitalizowane obiekty i wystawy, staje się dostępny nie tylko dla każdego potencjalnego odbiorcy w różnych częściach globu, ale przede wszystkim jego dostępność jest możliwa w nowy sposób. Muzealia są wykorzystywane w nowoczesnych aktywnych i mobilnych formach edukacji, mobilne urządzenia inteligentne umożliwiają pozyskiwanie danych z Internetu, dzielenia się wiedzą za pomocą różnych komunikatorów społecznościowych, czerpania wiedzy z wielorakich i rozproszonych źródeł jednocześnie. Otwarty dostęp do zbiorów muzealnych w tzw. świecie Web. 2.0 czy Web 3.0 jest dzisiaj nie tylko powinnością ale nowym obowiązkiem muzeów wobec społeczeństwa wiedzy, pomagając tym samym w realizacji indywidualnych i społecznych celów (np. kształtowania kompetencji społecznych, kulturowych i kulturalnych, aktywizowania społeczności lokalnej, budzenia zainteresowania rodzimą kulturą, sztuką, rozwiązywania aktualnych lokalnych problemów).

Nowe technologie sprzyjają „szybkiemu” tworzeniu nowej wiedzy , gdziekolwiek się jest i przy każdej niemal okazji oferując tym samym możliwość społecznej partycypacji. Muzeum partycypacyjne, to koncepcja wiążąca się z nowym paradygmatem uczenia się i pozyskiwania wiedzy w sposób czynny, (auto) aktywny, angażujący zmysły, intelekt ale przede wszystkim uczucia i duchowość człowieka. Współdziałanie muzeum ze społecznością lokalną, podejmowanie działań na jej rzecz, tworzenie nowych możliwości współpracy, sytuacji pozyskiwania wiedzy i umiejętności , rozwoju indywidualnego potencjału każdego człowieka może wyrażać się między innymi w tworzeniu nowych „jakościowo” wystaw, projektów muzealnych, edukacyjnych i społecznych. Takich przykładów w świecie ale również w Polsce jest coraz więcej.

Muzeum w XXI wieku na nowo wytycza cele edukacyjne , które realizuje poprzez społeczną inkluzję (włączenie zróżnicowanych grup defaworyzowanych), indywidualne zaangażowanie i współdziałanie każdego potencjalnego widza, podejmowanie aktualnych problemów globalnych i lokalnych. Rozwijana koncepcja muzeum partycypacyjnego (N. Simon) wspiera potrzebę pokojowej socjalizacji wielokulturowej globalnej wioski ( w jej lokalnych społecznościach), nieustannej humanizacji życia w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej, w przestrzeni edukacji otwartej.
Dr Renata Pater, Instytut Pedagogiki , Uniwersytet Jagielloński

13:15 Wykład: Znaczenie innowacyjności w muzealnej ofercie edukacji kulturowej.

Celem niniejszego wystąpienia będzie zaprezentowanie innowacyjnych i nowoczesnych form prezentowania oferty muzealnej na przykładzie wybranych muzeów krakowskich. Dotyczy to takich obszarów, jak:
- nowe możliwości w oprowadzaniu grup zorganizowanych oraz odwiedzających indywidualnych w różnym wieku oraz dostosowanie oferty muzealnej do percepcji różnych grup wiekowych przy użyciu różnych środków oddziaływania (np. sztuka, nauka, technika),
- stosowanie strategii aktywnego uczestnictwa oraz multimedialny charakter ekspozycji,
- oddziaływanie ekspozycji na wszystkie zmysły (wzrok, słuch, węch, dotyk) oraz stosowane zasady „hands-on” – czyli możliwości bezpośredniego kontaktu z eksponatem,
- stosowanie technik komputerowych i multimedialnych w prezentowaniu oferty muzealnej oraz udostępnianie oferty muzealnej w Internecie (e-muzeum),
- organizowanie warsztatów oraz lekcji muzealnych, dla różnych grup wiekowych z wykorzystaniem innowacji technologicznych (multimedialnych, interaktywnych) oraz programów edukacyjnych prowadzonych na odległość z wykorzystaniem technologii informatycznych (Programy e-learning),
- infrastruktura muzeum a potrzeby odwiedzających (odpowiednie sale do prowadzenia lekcji muzealnych i warsztatów, laboratorium wykorzystywane do celów edukacyjnych, pracowania komputerowa, fonoteki ,mediateka, audioteka , biblioteka z czytelnia dostępna dla publiczności, pomieszczenia do spożywania posiłków dla grup zorganizowanych, czy inne punkty gastronomiczne dla turystów itp.).
Dr Bożena Alejziak, Wydział Turystyki i Rekreacji, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

14:00 Przerwa

14:20 Case study: Muzea bez barier – niepełnosprawny w przestrzeni muzealnej.

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli to nowoczesna instytucja, rozpoznawalna marka w kraju, dzięki atrakcyjnemu, często nowatorskiemu programowi wystawienniczemu i edukacyjnemu. Tak szeroka oferta wymagała jednak profesjonalnego dostosowania programu i infrastruktury muzeum do potrzeb gości niepełnosprawnych, którzy stanowili coraz liczniejszą grupę odbiorców.

- Udostępniamy się. Od kilku lat dostępność i eliminowanie barier znajduje się w centrum zainteresowania naszej placówki. Specjalizujemy się w udostępnianiu swojej oferty osobom z różną niepełnosprawnością. Wypracowujemy ciągle nowe metody pracy edukacyjnej, wdrażamy nowatorskie programy edukacyjne, szukamy sprawdzonych wzorów w najbardziej zaawansowanych pod tym względem muzeach zagranicznych. Jesteśmy otwarci na wszystko, co pozwala przekraczać sztuczne bariery. W związku z tym, że każda niepełnosprawność jest odmienna i wymaga różnych rozwiązań, nasze programy edukacyjne uwzględniają rozmaite potrzeby, zainteresowania, zdolności i ograniczenia.
- Realizujemy nowatorskie projekty edukacyjne. W latach 2007-2015 opracowaliśmy i wdrożyliśmy 4 projekty o zasięgu międzynarodowym, tj.: „Galeria przez dotyk”, „Dostępne Muzeum. Zintegrowany program edukacyjny dla osób niepełnosprawnych”, "Poczuj sztukę, „Muzea bez barier. Koalicja muzeów polskich i ukraińskich na rzecz profesjonalnej obsługi niepełnosprawnego”.

- Likwidujemy bariery mentalne, edukacyjne i architektoniczne. Stalowowolskie Muzeum mieści się w neoklasycznym „Zamku Lubomirskich” z drugiej połowy XVIII wieku. Dzięki likwidacji barier architektonicznych obiekt stał się dostępny dla osób z dysfunkcją wzroku i ruchu. Dla osób niewidzących i słabowidzących udostępniliśmy „Galerię przez Dotyk”, na którą składają się 25 rzeźby z granitu zaprojektowane i wykonane z myślą o percepcji dotykowej. Osobom niesłyszącym i słabosłyszącym zapewniamy obsługę w języku migowym. Przygotowaliśmy dla tej grupy odbiorców trasy wycieczek edukacyjnych, oprowadzanie, warsztaty i lekcje muzealne. Wyposażyliśmy salę edukacyjną i szkoleniowo-wystawienniczą w pętle indukcyjne, które wspomagają słyszenie. Znaczącą grupę publiczności stalowowolskiego Muzeum stanowią osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Sztuka pełni bardzo ważną funkcję w ich życiu. Osoby te są aktywnymi uczestnikami zindywidualizowanych zajęć zespołowych: lekcji muzealnych i warsztatów artystycznych.

- Działamy na rzecz integracji. Celem naszych działań jest minimalizowanie tradycyjnego podziału na świat ludzi pełnosprawnych i „sprawnych inaczej”. Zapewniamy uczestnictwo gości z niepełnosprawnościami na równych prawach we wszystkich wydarzeniach: wernisażach, wystawach, spotkaniach, koncertach. Uruchomiliśmy edukacyjną wystawę interaktywną „Poczuj sztukę”. To nowoczesna zabawa sensoryczna dla dzieci, złożona z interaktywnych instalacji multimedialnych. Projekt jest pionierski w sposobie jego interakcji z publicznością niepełnosprawną. Stwarza możliwość kontaktu ze sztuką dzieciom z niepełnosprawnościami, a dzieci pełnosprawne wprowadza w świat osób dotkniętych dysfunkcjami, budując przestrzeń integracji jednych i drugich. Przy Muzeum działa Rada ds. Gości Niepełnosprawnych złożona z osób o różnej niepełnosprawności, fachowców z poszczególnych dziedzin i pracowników Muzeum. Wspólnie planujemy działania merytoryczne (warsztaty, wystawy, spotkania, publikacje) oraz inwestycyjne w zakresie likwidacji barier architektonicznych. Wypracowujemy najlepsze praktyki i poddajemy ocenie dotychczasowe projekty.

- Zmieniamy świadomość . Nasze doświadczenie, a także wieloletnie kontakty i udane transgraniczne projekty wykorzystaliśmy do popularyzacji idei dostępności muzeów dla osób z niepełnosprawnością. Aby zapewnić merytoryczne wsparcie dla edukatorów muzealnych, a tym samym zwiększenie liczby muzeów dostępnych dla osób z dysfunkcjami, utworzyliśmy Akademię „Kultura bez barier”. Z jednej strony Akademia ma kreować nowe rozwiązania edukacyjne w dziedzinie dostępności do kultury dla osób z niepełnosprawnością, z drugiej zaś szkolić muzealników w tym zakresie. W ramach Akademii przeprowadziliśmy badania socjologiczne diagnozujące stan dostępności muzeów, zorganizowaliśmy cykl szkoleń i konferencję z profesjonalnej obsługi gości niepełnosprawnych, utworzyliśmy edukacyjny portal internetowy Muzeabezbarier.pl, , wydaliśmy przewodniki po polskich i ukraińskich muzeach dostępnych (w wersji elektronicznej, drukowanej oraz w formie aplikacji na telefon).

- Nasz zespół. Pracownicy stalowowolskiego Muzeum odbywają cykliczne szkolenia z obsługi osób z niepełnosprawnością, a doświadczenie w tym zakresie zdobywają w codziennej pracy z tą grupą odbiorców. Powołaliśmy koordynatora ds. gości z niepełnosprawnością, który sprawuję opiekę nad tą grupą odbiorców.

- „Muzeum równych szans” . Dzięki kompleksowym i szeroko zakrojonym działaniom staliśmy się dostępni i przyjaźni dla osób z niepełnosprawnością. Z jednej strony zbudowaliśmy wokół muzeum społeczność stałych odbiorców naszej oferty, z drugiej zaś zawiązaliśmy koalicję muzeów współpracujących na rzecz osób niepełnosprawnych.
Lucyna Mizera, dyrektor Muzeum w Stalowej Woli

15:00 Case study: Nareszcie dorośli wiedzą co lubią dzieci, czyli emocje w muzeum:

- Genus loci – Muzeum dla Dzieci w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie:
- legenda, misja, patron, konstytucja,
- holistyczne podejście do potrzeb gości,
- przestrzeń zdefiniowana i niezdefiniowana,
- miejsce partycypacji,
- własna kolekcja.
- Summa naszych doświadczeń - inspiracje, wrażliwość, potrzeby:
- wartość zespołu, jego doświadczeń, potrzeb, rozwój,
- włączanie liderów opinii, współpraca z nauczycielami, wykładowcami, studentami,
- tworzenie programów edukacyjnych i kulturalnych dla dzieci, rodziców, nauczycieli.
- Marketing 3.0, czyli … między!
- między pożądaniem, a współtworzeniem,
- miedzy gotowym, a niesprecyzowanym,
- między zabawą, a rozwojem i edukacją.
- Nowe obszary i szerokie wody:
- innowacyjne projekty,
- stosunek do nowych technologii,
- projekty „w terenie”,
- wystawy i programy na „eksport”.
- Wizerunek muzeum, a prawda o nim.
- Podsycanie emocji i rozsądne gospodarowanie nimi.
Anna Grunwald, kierownik Działu Naukowo-Oświatowego, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie

15:40 Zakończenie obrad, opcjonalne zwiedzanie ekspozycji Muzeum Śląskiego.